کد مطلب:505 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:14

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

با توجه به نكوهش اكثريت در قرآن، آيا مصوبات مجلس شورا كه بر اساس رأي اكثريت است مشروعيت دارد؟ چگونه؟

از آنجا كه اتفاق آراء در غالب مسائل غير ممكن است، چارهاي جز اين نيست كه رأي اكثريت كه غالباً به واقع نزديكتر است معيار باشد.



البتّه اكثريّت در اينجا اكثريّتي است كه از افراد با ايمان و آگاه تشكيل يافته زيرا فرض ما اين است مردم به حكم وظيفة اسلامي خود نمايندگان خويش را از افراد واجد شرايط انتخاب ميكنند.



بنابراين آنچه گفته ميشود كه قرآن اكثريّت را در بسياري از موارد نكوهش كرده است به طور مسلّم محلّ كلام ما را شامل نميشود، اكثريتي كه در آيه «اَكْثَرُهُمْ لا يَعْقِلوُنَ» مائده/103 «اَكْثَرُهُمْ لا يَعْلَمُونَ» انعام/37 «اَكْثَرُهُمْ فاسِقُونَ» توبه/8 «اَكْثَرُهُمْ لِلْحَقِّ كارِهُونَ» مؤمنون/70 و امثال اينها ذكر شده همه ناظر به اكثريّت جوامع منحرف و تربيت نايافته است، نه اكثريّت مؤمنان و متعهّدان و آگاهان.



اين ضمائر به قرينه آنچه قبل از آن آمده، همه باز گشت به افراد مشرك و آلوده و نادان و متعصّب و بيبند و بار باز ميگردد، هرگز قرآن نميگويد «اكثر المؤمنين يا اكثر المتقين لا يعلمون و لا يفقهون» به همين دليل در علم اصول در باب «تعادل و تراجيح» آنجا كه سخن از روايات متعارضه است ميخوانيم كه شهرت د رميان فقهاء يكي از مرجّحات است و شهرت همان استناد به قول اكثريّت فقهاء ميباشد، در حديث وارد شده است «خُذْ بِما اشْتَهَرَ بَيْنَ اَصْحابِكَ وَدَعِ الشّاذَّ النّادِرَ فَاِنَّ الْمُجْمَعَ عَلَيْهِ لا رَيْبَ فيه» (وسائل الشيعه 8/75، حديث 1) [آن روايتي را كه در ميان اصحاب ( مؤمن و آگاه ) تو مشهور است، بگير، و آن روايتي را كه طرفداران كمي دارد رها نما، زيرا روايت مشهور (كه اكثريّت قاطع فقهاي آگاه به آن رأي دادهاند) مورد اطمينان است و شك و ترديد در آن راه ندارد.]



حتّي از تاريخ پيامبر(ص) نيز به خوبي استفاده ميشود كه آن حضرت با اينكه عقل كلّ بود، باز به نظر اكثريّت مسلمانان در موارد مشورت احترام ميگذاشت.



ازجمله در جنگ احد هنگامي كه درمورد ماندن در مدينه يا بيرون رفتن و جنگيدن در خارج مدينه با مسلمانان مشورت فرمود و اكثريّت مسلمين طرفدار نظريّة دوّم بودند آن را پذيرفت و به آن جامة عمل پوشانيد، حتّي نظر مبارك خود را كه موافق اقليّت بود ناديده گرفت و به اين وسيله بزرگترين درس را در تاريخ اسلام در مورد مشورت به مسلمانان داد، حتّي چنانكه ميدانيم نتيجه اين كار چندان مطلوب نشد، ولي با اين حال فايدة احترام به شورا از ضايعات عظيم جنگ احد بيشتر بود!



در جنگ«خندق» نيز شبيه اين معني اتفاق افتاد.



باز تكرار ميكنيم كه در مشورتها هنگامي كه گروهي طرف مشورت واقع شوند مخصوصاً در مسائل مهمّ اجتماعي، كمتر اتّفاق آراء صورت ميگيرد و اگر اكثريّت مورد توجّه قرار نگيرد، هرگز كار به جايي نميرسد.



ذكر اين نكته نيز لازم است كه مسألة شورا و مشورت، پيش از آنكه در اسلام وارد شود در ميان ساير عقلاي جهان نيز بوده و به اصطلاح اسلام آن را ـ با افزودن شرايط دقيقي ـ امضا فرموده است، در ميان عقلاي جهان نيز مطلب همين گونه است كه معيار نظر اكثريّت ميباشد.



ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

---

پيام قرآن ج 10


حضرت آيت الله مكارم شيرازي و ساير همكاران